PEFC w pigułce

1 grudnia 2023 Nowości

PEFC zatwierdza krajowe systemy certyfikacji lasów, opracowane w ramach procesów z udziałem wielu zainteresowanych stron, dostosowane do lokalnych priorytetów i warunków. Zgodnie z zasadami PEFC certyfikacja lasów musi mieć charakter lokalny; dlatego też współpracuje z organizacjami krajowymi w celu promowania odpowiedzialnej gospodarki leśnej. Certyfikacja zapewnia właścicielom i zarządcom lasów narzędzie do wykazania ich odpowiedzialnych praktyk, jednocześnie umożliwiając konsumentom i firmom dokonywanie zakupów w sposób zrównoważony.

PEFC jest organizacją członkowską z siedzibą w Genewie (Szwajcaria) i ma ponad 80 członków na całym świecie, w tym krajowe systemy certyfikacji (55), organizacje pozarządowe, związki zawodowe, przedsiębiorstwa, stowarzyszenia handlowe, organizacje właścicieli lasów i zaangażowane osoby fizyczne.

Ponad 290 milionów hektarów lasów jest zarządzanych zgodnie z międzynarodowymi standardami zrównoważonego rozwoju PEFC. Prawie trzy czwarte (71%) wszystkich certyfikowanych lasów na świecie posiada certyfikat PEFC.

Obecnie ponad 20 000 firm i organizacji uzyskało certyfikat łańcucha dostaw PEFC w ponad 70 krajach. Stanowi to jedną trzecią wszystkich certyfikowanych łańcuchów dostaw na świecie. 

Certyfikacja łańcucha dostaw PEFC monitoruje wyroby zawierające surowce leśne i drzewne począwszy od zrównoważonych źródeł do wyrobu końcowego. Świadczy to o tym, że każdy etap łańcucha dostaw jest ściśle kontrolowany poprzez niezależne audyty w celu zapewnienia, że niezrównoważone źródła są wykluczone.

Tworzenie krajowych systemów PEFC ma charakter procesu oddolnego. Najpierw powstaje krajowa jednostka zarządzająca, która musi przystąpić do Rady PEFC International. Następnie, na podstawie norm wskaźnikowych PEFC International (najczęściej dotyczących gospodarki leśnej), powołana do tego celu grupa robocza opracowuje normę krajową. Istnieją również przykłady, kiedy krajowa jednostka zarządzająca opracowuje również własną normę dotyczącą łańcucha dostaw. W obu jednak przypadkach opracowane dokumenty muszą spełniać wymagania określone w normach wskaźnikowych PEFC International. 

Certyfikaty PEFC

To w praktyce dwa odrębne, choć powiązane ze sobą, rodzaje certyfikatów: 

• Certyfikat gospodarki leśnej (dotyczy właścicieli i zarządców lasów) – to certyfikacja systemu zarządzenia w oparciu o krajową normę dotyczącą zrównoważonej gospodarki leśnej: PEFC PL 1003:2012v.2 Zrównoważona gospodarka leśna – Wymagania. Procedury stosowane przez jednostki certyfikujące są zgodne z wymaganiami ujętymi w PN-EN ISO/IEC 17021-1:2015 Ocena zgodności - Wymagania dla jednostek prowadzących audyty i certyfikację systemów zarządzania - Część 1: Wymagania. Cykl certyfikacji w przypadku gospodarki leśnej wynosi 3 lata. 
• Certyfikat łańcucha dostaw (dotyczy branż związanych z leśnictwem zajmujących się obrotem i przetwarzaniem surowców pochodzenia leśnego i drzewnego, drukarni itp.) – to certyfikacja wyrobów w oparciu o międzynarodową normę PEFC: PEFC ST 2002:2020 Łańcuch dostaw wyrobów zawierających surowce leśne i drzewne – Wymagania. Procedury stosowane w tym przypadku przez jednostki certyfikujące są zgodne z wymaganiami podanymi w PN-EN ISO/IEC 17065:2013 Ocena zgodności - Wymagania dla jednostek certyfikujących wyroby, procesy i usługi. Cykl certyfikacji w przypadku łańcucha dostaw to pięć lat.

Certyfikacja w systemie PEFC jest prowadzona przez niezależne strony trzecie, które nie są zaangażowane w proces ustanawiania norm jako organy zarządzające lub podejmujące decyzje ani zaangażowane w gospodarkę leśną, a także które nie są powiązane z organizacją ubiegającą się o certyfikat. 

Certyfikacja w systemie PEFC jest certyfikacją akredytowaną. Są akceptowane wyłącznie akredytacje od jednostek, które są członkami Międzynarodowego Forum Akredytacji (IAF) lub jednej z regionalnych grup akredytacyjnych, takich jak Europejska Współpraca Akredytacyjna (EA) lub Współpraca Akredytacyjna Pacyfiku (PAC). W przypadku certyfikacji gospodarki leśnej w Polsce, z uwagi na stosowanie normy krajowej, uwzględniane są wyłącznie akredytacje wydawane przez Polskie Centrum Akredytacji.

Nowelizacja dokumentacji technicznej PEFC 

Dokumentacja techniczna w systemie PEFC (zarówno na poziomie krajowym jak i międzynarodowym) jest poddawana cyklicznym przeglądom i nowelizacjom wynikającym ze zmian norm wskaźnikowych (głównie dotyczących procesu ustanawiania normy oraz wymagań wobec gospodarki leśnej), a także norm ISO (określających kompetencje jednostek certyfikujących oraz procedury certyfikacyjne które są stosowane podczas audytów) i w zależności od ich wyników podlega nowelizacji. 

Obecna, już druga, nowelizacja polskiego systemu PEFC rozpoczęła się w grudniu 2019 roku. Powołano grupę roboczą złożoną z przedstawicieli Lasów Państwowych, przemysłu drzewnego, środowisk naukowych, organizacji pozarządowych i związków zawodowych. Efektem prac grupy roboczej był projekt normy gospodarki, który został poddany konsultacjom publicznym na przełomie lat 2021 i 2022. Po rozpatrzeniu uwag i komentarzy otrzymanych w ramach konsultacji społecznych opracowano końcowy projekt normy. Po jego zatwierdzeniu przez Radę PEFC Polska całą dokumentację techniczną przesłano do oceny do PEFC International. Kolejnym krokiem w procesie nowelizacji były międzynarodowe konsultacje publiczne, które odbyły się w połowie 2022 roku. Po ich zakończeniu dokumentacja techniczna została poddana ocenie przez niezależną firmę audytorską. Pozytywny raport z audytu został przedstawiony w końcu marca 2023 roku. Ostatnim etapem nowelizacji jest formalne zatwierdzenie przez Walne Zgromadzenie Rady PEFC International w drodze głosowania wszystkich uprawnionych członków. 

PEFC w Polsce

PEFC w Polsce istnieje od 2003 roku. Pierwsze certyfikaty łańcucha dostaw wydano w 2008 roku, a w przypadku gospodarki leśnej rok później, w 2010 roku. Obecnie obszar lasów objętych certyfikowanym przez PEFC systemem zarządzania to 7,2 mln ha – 17 regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych (certyfikacja grupowa) oraz 4 certyfikaty indywidualne (w tym Leśny Zakład Doświadczalny Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie). Certyfikatami łańcucha dostaw PEFC jest aktualnie (grudzień 2023 roku) objętych 729 firm w ramach certyfikacji indywidualnej, grupowej oraz grup producenckich. 

Korzyści z certyfikacji PEFC 

Dla firm znajdujących się na końcu łańcucha dostaw, takich jak właściciele marek i sprzedawcy detaliczni, certyfikacja PEFC oferuje wiele korzyści: od podkreślenia wyboru zrównoważonego zaopatrzenia po spełnienie wysokich wymagań prawnych i rynkowych.

PEFC jest największym na świecie źródłem certyfikowanych surowców leśnych i drzewnych, pochodzących z zarządzanych w sposób zrównoważony lasów. Korzystanie z nich pozwala zabezpieczyć dostawy odpowiedzialnie pozyskiwanego materiału.

Wszystkie wyroby z certyfikatem PEFC pochodzą z lasów certyfikowanych przez PEFC, zarządzanych zgodnie z krajowymi i międzynarodowymi wymogami prawnymi dotyczącymi lasów. Certyfikacja PEFC spełnia również podstawowe konwencje Międzynarodowej Organizacji Pracy, chroniąc prawa ludności lokalnej oraz prawa pracownicze podczas prac leśnych oraz w całym łańcuchu dostaw.

Certyfikacja łańcucha dostaw PEFC jest zgodna z wymogami regulacyjnymi, takimi jak rozporządzenie Unii Europejskiej w sprawie drewna (EUTR), amerykańska ustawa Lacey Act i australijskie rozporządzenie w sprawie zakazu nielegalnego pozyskiwania drewna. Pokazuje również, że każdy jego etap jest ściśle monitorowany poprzez audyty, aby wykluczyć materiały pochodzące z niezrównoważonych źródeł. Audyty są przeprowadzane regularnie (przynajmniej raz w roku) przez niezależne jednostki certyfikujące.

Globalne statystyki PEFC (English)

• Certyfikacja gospodarki leśnej - 291,3 mln ha -> Polska: 7,2 mln ha 
• Certyfikacja łańcucha dostaw (posiadacze certyfikatów) - 12 447 -> Polska: 366 (czerwiec 2023), 480 (październik 2023)