Polskie leśnictwo

Polskie lasy wczoraj i dziś

Las jest w naszej szerokości geograficznej naturalną formacją roślinną. Przez ponad tysiąc lat historii powierzchnia leśna Polski ulegała ciągłemu zmniejszeniu – rozwojowi cywilizacji towarzyszył wzrost zapotrzebowania na drewno i powierzchni przeznaczonej pod uprawy rolne. Przez stulecia Polska była głównym dostawcą drewna na rynki europejskie – to właśnie z naszego drewna zbudowano flotę brytyjską, polska sosna była najcenniejszym surowcem służącym do wyrobu masztów na żaglowcach. Jednak las nie jest niewyczerpywalnym źródłem – w XX wieku powierzchnia leśna Polski spadła tak znacząco, że zaczęło to zagrażać nie tylko możliwościom produkcyjnym, ale przede wszystkim stabilności ekologicznej środowiska. Po II wojnie światowej wynosiła niespełna 21%.

Czas od końca wojny to okres istotnych zmian w polskim leśnictwie. ‘Przede wszystkim podjęty został ogromny wysiłek systematycznego zwiększania powierzchni lasów, tak, że dziś lasy zajmują niemal 1/3 powierzchni naszego kraju. Przyjmuje się, że jest to udział gwarantujący stabilność ekologiczną środowiska, gwarantującą zachowanie potencjału przyrodniczego lasów i jednocześnie zapewnienie ich korzystnego wpływu na otoczenie.

Leśnictwo wielofunkcyjne

Na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat znacząco zmieniło się również podejście do gospodarki leśnej – dominującą funkcję produkcyjną zastąpiło leśnictwo wielofunkcyjne. Znalazło to wyraźne odbicie w zapisach ustawy o lasach z roku 1991: nadrzędnym celem gospodarki leśnej jest zachowanie trwałości i ochrona lasów. Rozwój ekologii – nauki o powiązaniach pomiędzy żywymi organizmami a środowiskiem ich bytowania – zaowocował ekosystemowym podejściem również w leśnictwie. Dziś las to nie tylko źródło drewna, ale przede wszystkim skomplikowany układ ekologiczny, miejsce bytowania setek organizmów – zarówno widocznych gołym okiem roślin i zwierząt jak i wielu mikroorganizmów.  

Polskie lasy mimo ich wielusetletniego użytkowania zachowały wiele naturalnych walorów i nadal są wyjątkowo cenne z przyrodniczego punktu widzenia. Co więcej – zmiana sposobu ich użytkowania (np. zaniechanie wypasu zwierząt gospodarskich) uruchomiał w nich procesy regeneracji, czyli powrotu do stanu naturalnego. O bogactwie przyrodniczym polskich lasów świadczy liczba rezerwatów przyrody oraz objęcie około 30% z nich ochroną w ramach sieci NATURA 2000. Polskie lasu są chronione, gdyż to właśnie tu zachowały się siedliska i gatunki, które w innych krajach europejskich znano za unikatowe. Większość sieci NATURA 2000 w Polsce to właśnie lasy – podobnie jak rezerwaty i parki narodowe.

Jednak nie można zapominać, że las to także źródło drewna, na które zapotrzebowanie nie tylko nie maleje, ale ciągle wzrasta. Warto pamiętać, że to najbardziej przyjazny środowisku – a także człowiekowi – surowiec. Jego produkcja nie powoduje emisji szkodliwych substancji, co więcej – dostarcza nam życiodajnego tlenu. Jeżeli drewno jest pozyskiwane z poszanowaniem praw przyrody, ze świadomością praw rządzących ekosystemami jest to najczystszy z surowców, jednocześnie w pełni odnawialny. Mimo, że pozyskanie drewna w Polsce wzrasta, ciągle utrzymuje się ono na poziomie 60-70% przyrostu. Czyli ujmując rzecz w skrócie - lasów nam stale przybywa.

Polskie leśnictwo w skrócie

Powierzchnia leśna: 9 177,2 tys. ha
NATURA 2000: 6 827 tys.ha
Parki Narodowe 14,6 tys. ha
Rezerwaty 165,7 tys. ha